Afgelopen zondag beprak ik op Urk het onderwerp gezonde leer, dat is: gezond onderwijs. We komen deze uitdrukking, en vergelijkbare, zoals goede leer, met name tegen in de brieven van Paulus aan Timotheüs en Titus.
De brief aan Titus is een korte brief, waarin ook andere sleutelbegrippen een rol van betekenis spelen. Zo komt de frase God, onze Redder, of een variant hierop, maar liefst zes keer voor (1:3, 1:4, 2:10, 2:13, 3:4, 3:6).
sôphrôn
Nog een term die in deze brieven vaak wordt gebruikt, is een woord dat vertaald zou kunnen worden met gezond verstand, het Griekse woord sôphrôn. Dit woord is opgebouwd uit twee woorden: sôs = gezond en phrên = verstand, binnenste.
Gezond verstand dus, of als werkwoord: verstandig zijn, bezinnen.
Het eerste deel van het woord, sôs, komen we ook nog tegen in het woord sôterios, dat redden betekent, of heil brengen (=heel maken)
Het woord sôphrôn is in onze vertalingen vaak nogal zuinig vertaald met woorden als matig en bezadigd. Hieronder een overzicht van de teksten waar het woord en haar vervoegingen voorkomt in de Timotheüs brieven en in Titus en hoe het vertaald is in de NBG en de Statenvertaling.
| NBG | Statenvertaling | |
| 1 Tim.2:9 | ingetogen | matigheid |
| 1 Tim.2:15 | ingetogenheid | matigheid |
| 1 Tim.3:2 | bezadigd | matig |
| 2 Tim.1:7 | bezonnenheid | gematigdheid |
| Tit.1:8 | bezadigd | matig |
| Tit.2:2 | bezadigd | voorzichtig |
| Tit.2:4 | opwekken | leren voorzichtig te zijn |
| Tit.2:5 | bezadigd | matig |
| Tit.2:6 | bezadigd | matig |
| Tit.2:12 | bezadigd | matig |
De vertalers van de Engelstalige Concordant Version vertalen al deze keren consequent met: sane. Dat is: verstandig, weldenkend. En dat is een prima vertaling.
Wie gemeenschap heeft met Christus Jezus, weet hoe de dingen zijn, is goed bij zijn verstand (Marc.5:5) en kan de zaken in het juiste perspectief zien.
De reddende genade van God is verschenen aan alle mensen (Tit.2:11) en met deze wetenschap kunnen wij in elke positie (temidden en ten opzichte van alle mensen) de leer van God, onze Redder versieren in alles (Tit.2:10).
God heeft namelijk al deze mensen op het oog en wil dat alle mensen gered worden (1 Tim.2:4) en Hij is ook de Redder van alle mensen (1 Tim.4:10). Deze genade onderwijst ons (Tit.2:12), zodat we met gezond verstand zouden leven in deze tegenwoordige aeon (Tit.2:12)