Het boek Jona wordt gerekend onder de kleine profeten. Ook in de Hebreeuwse Tenach wordt het gerangschikt onder de Nevi’iem (=profeten). In het nieuwe testament noemt Jezus Jona een profeet, onder andere in Matth.12:39. Maar wat heeft Jona dan precies geprofeteerd? We vinden namelijk geen directe profetieën in het boek.
Maar profetie vindt niet alleen plaats in woorden, maar ook in aanschouwelijke voorbeelden, in illustraties. Daar vinden we er velen van in de Schrift. Denk aan Hosea die een hoer moest trouwen, als uitbeelding van de relatie tussen God en het ontrouwe Israël (Hosea 1). De schrijver van de Hebreeën brief verklaart dan ook dat God:
Hebreeën 1
1 …lang geleden, vele malen, en op veel manieren, tot de vaderen heeft gesproken in de profeten.
God heeft op veel manieren gesproken door de profeten. In klare taal, maar ook in allerlei beelden, rituelen en geschiedenissen. Eén zo’n geschiedenis vinden we in het verslag van de profeet Jona.
duif
Jona betekent duif. De duif wordt vaak voorgesteld als symbool en boodschapper van vrede. Een duif is een boodschapper, maar ten diepste een boodschapper van leven. De eerste keer dat de duif in de bijbel wordt genoemd, is in de geschiedenis van Noach en de ark. Noach laat na de zondvloed een duif los om te kijken of de (doods)wateren al waren afgenomen (Gen.8:8). Dat blijkt nog niet het geval en Noach wacht nog zeven dagen voordat hij de duif weer loslaat (Gen.8:10). Dán op de achtste dag, komt de duif terug met een olijfblad in haar snavel (Gen.8:11). De achtste is, na een volheid van zeven, de eerste van een nieuwe reeks en een uitbeelding van nieuw leven. Maar ook de olijfboom, waaruit olijfolie wordt gemaakt, spreekt van geest en leven. De duif is de boodschapper van dit opstandingsleven.
postduif
Is het in dit verband ook niet bijzonder, dat duiven de hele geschiedenis door, ingezet zijn als postduif (=boodschapper van woord). Er zijn verhalen bekend van postduiven die werden ingezet tijdens oorlogen als boodschapper en spionagemiddel.
We zullen later nog zien dat zowel de duif als Jona een type zijn van Israël, het volk waaraan God Zijn woord had toevertrouwd. En hoewel Israël ongehoorzaam was, zal het in de toekomst alsnog deze taak vervullen en zal het terugkeren op de plek waar het thuis hoort. Net zoals een duif altijd op haar bestemming terugkomt.
type van Christus
De Boodschapper van nieuw leven is natuurlijk in de eerste plaats de Heer Jezus Christus. Hij werd opgewekt, stond op uit de dood en overwon de dood. Zijn opstanding is de garantie dat de dood eens volledig teniet gedaan zal worden (1 Kor.15:26; 2 Tim.1:10). De dood wordt verzwolgen tot in de overwinning (Jes.25:8; 1 Kor.15:54). Het leven triomfeert!
de doop van Jezus
Dat de duif een uitbeelding is van Christus, wordt ook bevestigd bij de doop van Jezus, die een uitbeelding is van Zijn dood en opstanding. Als de Heer door Johannes gedoopt wordt, lees je: en nadat Jezus gedoopt was, stond Hij meteen uit het water op, en zie: de hemelen werden voor hem geopend, en hij zag de geest van God, die als een duif neerdaalt, en die op Hem komt (Matth.3:16).
Bij Zijn opstanding uit het water, een voorafschaduwing van Zijn opstanding uit de dood, daalt de geest van God op Hem neer, als een duif.
type van Israël
De naam Jona (strong H3124) is verwant aan het Hebreeuwse woord voor duif (strong H3123). Als we dat woord voor duif opzoeken, zien we dat het een aantal keren voorkomt in het boek Hooglied. In Hooglied wordt de liefde bezongen tussen de bruidegom en de bruid. In de profetieën een bekend beeld van de verbondsrelatie tussen God en Zijn volk. Israël wordt in Hooglied genoemd: mijn duif, en ook voorgesteld als duif (o.a. 1:15, 2:14, 5:2). Hooglied spreekt van hoe de bruid haar bruidegom kwijt is. Een type van de huidige tijd, waarin Israël niet weet waar haar Messias is. In Hooglied heeft de duif dus betrekking op Israël.
zoon van Ammithai
Van Jona wordt vermeld dat hij de zoon is van Ammithai (1:1). Dat betekent waarachtig of: (Mijn) trouw en daar ligt natuurlijk in opgesloten dat het om de trouw van JAHWEH gaat. Het begrip zoon is in de bijbel een erfgenaam of lotbezitter. Jona is een erfgenaam van de trouw van JAHWEH.
De Heer Jezus Christus ging Zijn weg in geloof (o.a. Rom.3:22; Gal.2:16). God had voorzegd Hem op te wekken uit de dood en daar vertrouwde (>geloofde) Hij op.
Het is ook Gods trouw waardoor Israël in de toekomst tot haar bestemming zal komen, want de genadegaven en de roeping van God zijn onberouwelijk (Rom.11:29).
Wat Jona als profeet overkomt, is in hoge mate profetisch en heeft een typologische betekenis. Jona is een type van de Heer Jezus Christus en van het volk Israël.