Met een bezoeker van mijn website had ik een mailwisseling over een aantal onderwerpen, waaronder de kerkelijke instelling van het heilig avondmaal. De inhoud hiervan heb ik in deze blog op een rijtje gezet.
Ik geloof niet dat deze instelling, zoals die in de kerken gehouden wordt, een bijbels fundament heeft. Simpel gezegd: een instelling van een ritueel waarbij men een stukje brood eet en een slokje wijn drinkt op zondagochtend, vind ik niet terug in de Schrift.
maaltijd houden
Wat we wel lezen, is dat de Korinthiërs in hun samenkomen met elkaar een maaltijd gebruikten (1 Kor.11:20) en dat Paulus aangeeft dat dit op een verkeerde manier gebeurde (1 Kor.11:21).
Het brood dat wij eten en de wijn die wij drinken, bij wat voor maaltijd dan ook, is een uitbeelding van de eenheid van de gelovigen in het lichaam van Christus (1 Kor.11:24-25). Of zoals Paulus dit een hoofdstuk eerder zegt:
1 Korinthe 10
16 Is niet de beker der dankzegging, waarover wij de dankzegging uitspreken, een gemeenschap met het bloed van Christus? Is niet het brood, dat wij breken, een gemeenschap met het lichaam van Christus?
typologie
Zo dikwijls als wij brood eten en wijn drinken, mogen wij daardoor bepaald worden bij de waarheden die brood en wijn uitbeelden (1 Kor.11:26). Namelijk dat het brood de eenheid van de gemeente, het lichaam van Christus, en de wijn het bloed van Christus, uitbeeldt (1 Kor.11:24-25). Dat is geen kerkelijke instelling, maar een wijze van leven. Brood en wijn spreken van Hem!
onwaardig eten
Als Paulus schrijft dat de Korinthiërs onwaardig eten en drinken (1 Kor.11:27), geeft hij hiermee aan dat de wijze waarop de Korinthiërs met elkaar aten en dronken, niet in overeenstemming was met dat waarvan het eten van brood en wijn getuigen. Namelijk, van de eenheid die er is in Christus.
Bij de Korinthiërs was het namelijk zo dat de één hongerig was en de ander dronken (1 Kor.11:21) en de Korinthiërs gaven er hiermee blijk van niet te onderscheiden, dat wil zeggen: niet te kunnen beoordelen, wat het lichaam van Christus is (1 Kor.11:29).
Wie besef heeft van wat het lichaam is, namelijk een eenheid van de leden met als Hoofd Christus, die weet ook waar brood en wijn van spreken. Dat is gezonde leer en dat maakt gezond. Geestelijk, maar dat heeft ook z’n uitwerking op ons fysiek.
Voor hen die dat niet weten, geldt blijkbaar het tegenovergestelde. Onder de Korinthiërs die het lichaam niet onderscheidden en geen weet van deze zaken hadden, of het wel wisten, maar er niet uit leefden, waren er vele zwakken en zieken (1 Kor.11:30).
onszelf toetsen
Paulus’ oproep is dan ook om onszelf te toetsen of dat wat wij geloven ook de praktijk van ons leven is (1 Kor.11:31). De Korinthiërs zouden dat in de praktijk brengen door te wachten op elkaar bij de maaltijd (1 Kor.11:33) en niet op een dusdanige wijze de maaltijd te misbruiken dat de één hongerig is, omdat hij niets heeft en de ander dronken, omdat hij al meer dan genoeg tot zich heeft genomen (1 Kor.11:21). Dat was een gēnante vertoning en had niets te maken met wat een maaltijd uitbeeldt: de gemeenschap die de gelovigen hebben in Christus. Een gezamenlijke maaltijd met medegelovigen en medeleden van het lichaam van Christus zou gericht zijn op de Heer en niet op onszelf.
Heer-lijke maaltijd
Paulus zegt dan ook tegen de Korinthiërs dat als zij met elkaar samenkomen dit niet is: een maaltijd eten behorend bij de Heer. In de grondtekst staat hier het Griekse woord kuriakon en dat is het bijvoeglijk naamwoord van Heer. Letterlijk zou het vertaald moeten worden met: een Heer-lijke maaltijd, maar het woord “heerlijk” wordt in het huidige Nederlands anders gebruikt en heeft een afgevlakte betekenis gekregen van “aangenaam” of “lekker”.
de evangeliën
Alom wordt in het christendom gedacht dat de Here Jezus in de evangeliën een nieuw ritueel introduceerde. In de evangeliën lezen we dat de Here Jezus het brood nam en tegen Zijn discipelen zei: neemt, eet, dit is Mijn lichaam (o.a. Matth.26:26).
Dit zou dan de instelling van het heilig avondmaal zijn. Maar de Here Jezus gaf geen nieuwe instelling tijdens deze maaltijd, maar Hij hield met Zijn discipelen een instelling: een Pascha maaltijd.
Lukas 22
15 En Hij zeide tot hen: Ik heb vurig begeerd dit Pascha met u te eten, eer Ik lijd.
dit is Mijn lichaam
De discipelen zullen bij de woorden “neemt, eet, dit is Mijn lichaam“, gedacht hebben aan het fysieke lichaam van Jezus, zoals Hij voor hen zat.
Het is Paulus die van de Heer ontving en aan de Korinthiërs overleverde, dat de uitspraak “dit is Mijn lichaam” slaat op de ecclesia, het lichaam van Christus (1 Kor.11:23-24).
Door brood te eten en wijn te drinken verkondigen wij de dood des Heeren (1 Kor.11:26). Hij die dood was, maar het graf leeg achterliet en opgestaan is uit de dood om als Heer van allen (Rom.10:12), het leven te geven aan allen (1 Kor.15:22)!