In de bijbel vinden we veel gelijkenissen en sommigen zijn zeer bekend, zoals de gelijkenis van de verloren zoon (Lukas 15). Waarschijnlijk is deze gelijkenis zo bekend, omdat het verhaal zich makkelijk leent als evangelisatieboodschap: iemand die verloren was, keert terug tot de Vader. We kunnen het verhaal dan een praktische toepassing geven en zo zijn er meer gelijkenissen, die daarvoor gebruikt kunnen worden.
onbekender
Bij andere gelijkenissen is het lastiger om ze zo’n toepassing te geven en vermoedelijk is dat dan ook de reden dat ze minder bekend zijn. Bijvoorbeeld de gelijkenis van de onrechtvaardige rentmeester, die we een hoofdstuk verder vinden (Lukas 16).
Er zijn ook gelijkenissen die zo kort zijn, dat we er wellicht overheen lezen en niet eens doorhebben dat het een gelijkenis betreft. Bijvoorbeeld als de Heer zegt: “en leer van de vijgenboom deze gelijkenis” (Matth.24:32).
wel of geen gelijkenis
Van sommige gelijkenissen wordt algemeen erkend dat het een gelijkenis is, zoals de gelijkenis van de Barmhartige Samaritaan (Lukas 10). Maar als de Heer dit verhaal vertelt, is het een antwoord op de vraag van een wetgeleerde (Luk.10:29) en wordt er niet bij gezegd dat het een gelijkenis betreft. Van de gelijkenis van de rijke man en Lazarus (Lukas 16) wordt daarentegen meestal gezegd dat het geen gelijkenis is. Eén van de argumenten die men daarvoor aandraagt, is dat het er niet bij staat dat het een gelijkenis is, maar dat hoeft ook niet.
Want al na de tweede gelijkenis die we vinden in de evangeliën, wordt gezegd:
Mattheüs 13
34 Al deze dingen sprak Jezus in gelijkenissen tot de scharen, en zonder gelijkenis sprak Hij niet tot hen.
alleen in gelijkenissen
Jezus sprak op zeker moment tot de menigte alleen nog maar in gelijkenissen. Waarom dit zo was, zullen we nog zien. Dit betekent natuurlijk ook dat het vanaf dan niet meer nodig is om het er elke keer bij te vermelden. Vanaf het moment dat de Heer dit zegt, zouden we er vanuit gaan dat al Zijn woorden die Hij tot de scharen sprak, gelijkenissen zijn. Wanneer Hij dit niet doet en een uitzondering maakt, zou dát vermeld worden.
parabel
Het Griekse woord dat vertaald wordt met gelijkenis is parabole (G3850) en daar herkennen we ons woord parabel in. Het komt in het nieuwe testament 50 keer voor. Het is opgebouwd uit de woorddelen: naast + werping, en het spreekt van iets dat ergens naast gelegd wordt, een vergelijkingsverhaal.
In deze serie wil ik de gelijkenissen bespreken. Natuurlijk voor zover het me gegeven is de betekenis ervan te kennen. En ik zal ze niet ononderbroken bespreken, maar tussen andere onderwerpen door. Een project dat ‘under construction’ is.