De bijbel spreekt tien keer van de nederwerping (Grieks: katabole) van de wereld. Betreft deze nederwerping een oordeel dat over een wereld is gekomen, die er was vóór de onze, zoals wel eens verondersteld wordt? Of ligt het anders? We zagen in de vorige blog al dat in de teksten waar de uitdrukking de nederwerping van de wereld voorkomt, de term niet wordt uitgelegd. We zullen dus verder moeten zoeken.
grondlegging
Maar hoe zijn de vertalers er toe gekomen om katabole te vertalen met grondlegging? Is dat dan zonder enige basis? Als katabole betekent: nederwerping, dan lijkt dit juist het tegenovergestelde van grondlegging. Bij grondlegging denken we aan het leggen van een fundament, het begin van iets. Nederwerping doet daarentegen denken aan afbreken en vernietigen.
In de enige Schriftplaats waar het woord katabole voorkomt zonder de toevoeging: nederwerping van de wereld, heeft het een positieve betekenis.
Hebreeën 11
11 In geloof nam ook Sara kracht in ontvangst, tot neerwerpen van zaad, en zij bracht voort, voorbij de periode van haar statuur, omdat zij Hem, die het belooft, betrouwbaar acht.
neerwerpen van zaad
Deze letterlijke vertaling klinkt wat vreemd, maar het idee is duidelijk. Sara geloofde in Gods belofte, dat zij een zoon zou ontvangen, hoewel haar lichaam naar de mens gesproken daartoe niet meer in staat was (Rom.4:19).
De vertalers hebben tot neerwerpen van zaad, vertaald met moeder worden (NBG), zwanger worden (Herziene Statenvertaling), om zaad te geven (Statenvertaling), enz.
Wij denken bij zaad (Grieks: spermatos) aan het mannelijke aandeel bij de bevruchting, maar hier wordt van Sara gezegd dat zij kracht zou ontvangen tot neerwerpen van zaad. Zo wordt ook in verband met Eva gesproken over haar zaad (Gen.3:15). Het zaad wijst blijkbaar niet alleen op het aandeel van de man in de geslachtsgemeenschap, maar ook op de bevruchting en het voortbrengen van het kind.
geboorte
Sara’s nederwerping van zaad was de geboorte van Izak. In de dierenwereld spreken wij bij het ter wereld brengen van jongen ook over werpen. Bij mensen heet het bevallen en daar zit het woord vallen in. In Hebreeën 11:11 heeft nederwerping de betekenis van geboorte.
Als we deze betekenis toepassen op de uitdrukking de nedewerping van de wereld, dan gaat het hierbij om de geboorte van de wereld. In Genesis wordt het verslag over de schepping ondertekend met:
Genesis 2 (Statenvertaling)
4 Dit zijn de geboorten des hemels en der aarde als zij geschapen werden; ten dage als de HEERE God de aarde en den hemel maakte.
kataballo
Het werkwoord kataballo dat is afgeleid van het zelfstandig naamwoord katabole komt slechts twee keer voor in het nieuwe testament. De eerste keer heeft het de negatieve betekenis van in moeilijkheden terecht komen (2 Kor.4:9). Maar in de andere tekst heeft het de betekenis van een fundament leggen.
Hebreeën 6
1 Daarom het woord van het begin van Christus nalatende, zouden wij tot volwassenheid gebracht worden, niet opnieuw neerwerpende het fundament van bezinning op dode werken, en van geloof in God.
het fundament leggen
De schrijver van de Hebreeën brief wilde meer kwijt aan zijn lezers dan de eerste beginselen (5:12) en wilde hen na de melk ook voeden met vaste spijs (5:14). Hij wilde verder en spreekt in dit verband over: niet opnieuw neerwerpende (>kataballo) het fundament. Hier is de gedachte, die van grondlegging. Wij spreken ook over het leggen of storten van een fundament.
En daar zijn nog andere voorbeelden van in onze taal, zoals het oprichten van een stichting of vastleggen van statuten. Dan spreken we van: een stichting of statuten deponeren.
conclusie
Katabole betekent nederwerping en zou ook zo vertaald moeten worden. Maar of dat positief is, in de zin van grondlegging, of dat het negatief is, moet uit het verband blijken. En als dat niet blijkt, zoals bij de uitdrukking de nederwerping van de wereld? Dan hoeven we niet eens te kiezen. De nederwerping van de wereld, betreft de geboorte van hemelen en aarde (Gen.1:1; 2:4), maar het is tevens het moment dat God de schepping aan de ijdelheid en vergankelijkheid heeft onder-worpen (Rom.8:20), met recht een nederwerping. Beide betekenissen zijn dan ook van toepassing op de schepping van de wereld.