Als we kijken naar de vertaling van het Hebreeuwse woord sheol met hel, is dit alleen een kwestie in de Statenvertaling. Daar wordt sheol weergegeven met graf of hel. En dat is natuurlijk vreemd, omdat dit twee totaal verschillende begrippen zijn.
etymologie
De wetenschap die de herkomst van woorden onderzoekt, noemen we etymologie. Als we de oorsprong bekijken van het woord ‘hel’ in de etymologiebank, dan is het misschien terug te voeren op onderwereld, een verborgen wereld, begraven, enz. Maar dat blijft onduidelijk. Dit zijn weliswaar begrippen die niet direct een plaats van altijddurende pijniging impliceren, maar de huidige bijbellezer zal zelden een andere associatie hebben bij het woord ‘hel’ dan een plaats van oneindige straf en foltering.
twee voorbeelden
We zullen twee voorbeelden bezien van hoe sheol wordt vertaald in de Statenvertaling. De eerste keer dat het woord voorkomt, is in Genesis, als Jakob de in bloed doordrenkte mantel van Jozef krijgt en hij de conclusie trekt dat Jozef dood is.
Genesis 37 (Statenvertaling)
35 En al zijn zonen, en al zijn dochteren maakten zich op, om hem te troosten; maar hij weigerde zich te laten troosten, en zeide: Want ik zal, rouw bedrijvende, tot mijn zoon in het graf nederdalen. Alzo beweende hem zijn vader.
Jozef niet in de hel
Hier gaat het over Jozef en Jakob, die we kennen als gelovigen. Waarschijnlijk is dat de reden dat de vertalers niet gekozen hebben voor het woord hel, want anders zou er staan dat Jakob zegt dat hij tot Jozef in de hel zal neerdalen.
Korach, Dathan en Abiram
Als in het boek Numeri, Korach, Dathan en Abiram in opstand komen tegen Mozes, scheurt de aarde open en verzwelgt hen.
Numeri 16 (Statenvertaling)
33 En zij voeren neder, zij en alles wat hunner was, levend ter helle; en de aarde overdekte hen, en zij kwamen om uit het midden der gemeente.
Omdat het hier een bestraffing betreft van deze mannen, zullen de Statenvertalers hebben gekozen voor het woord ‘hel’. Maar de vertaling graf had hier heel goed gekund. Zij werden verzwolgen door de aarde en stierven.
dodenrijk
Sheol wordt in de NBG vertaling consequent weergegeven met dodenrijk. Dat is op zich een prima vertaling, alleen moeten we bij dodenrijk niet aan een fysieke plaats denken, en die gedachte hebben wij wellicht bij een rijk al snel.
onwetend en onwaarneembaar
Het woord sheol is afgeleid van een woord dat vraag betekent. In de dood is er geen wetenschap (Pred.9:10). In Handelingen 2:31 vinden we het Griekse woord hades, dat Petrus gebruikt in een toespraak waarin hij Psalm 16:10 aanhaalt en daar staat sheol. Hierdoor weten we dat het Hebreeuwse sheol en het Griekse hades synonieme begrippen zijn.
Hades betekent het ongeziene, of: het onwaargenomene. De dood is geen plaats die waargenomen kan worden en ook is er in de dood geen waarneming en wetenschap. Dood is de afwezigheid van leven en een staat van ‘niet zijn’.
Het is kwalijk dat de Statenvertalers sheol tientallen keren met ‘hel’ hebben vertaald. Terwijl men de andere helft van de keren dat het woord sheol voorkomt, dit vertaald heeft met graf, een heel ander begrip. Dus men had wel kunnen weten dat ‘hel’ een onjuiste vertaling is. Het weergeven van sheol met hel, is geen vertalen, maar het projecteren van de eigen theologische denkbeelden in Gods woord.